Communicatieproblemen kunnen voor lastige situaties en onaangename gevoelens zorgen. Het is voor ons allemaal fijner als we elkaar begrijpen en vlot kunnen communiceren. Is het jou ook al overkomen dat je alles duidelijk uitlegt en de andere je toch niet begrijpt? Dat er plots miscommunicatie is in een relatie? Dat de boodschap anders aankomt bij de ontvanger dan dat jij bedoeld had? Het kan vervelend zijn om elkaar niet te begrijpen of niet meer met elkaar te kunnen praten.
Er zijn ontelbaar veel redenen waardoor er miscommunicatie ontstaat, waarom we elkaar niet begrijpen of het moeilijk is met elkaar te praten. Er is een verschil tussen geschreven communicatie of gesproken communicatie bijvoorbeeld. Een van de oorzaken van miscommunicatie is wanneer we elkaar niet zien of horen, waardoor intonatie en gezichtsexpressie wegvalt. Een andere reden van miscommunicatie is dat je iets op een impliciete of expliciete manier kan zeggen.
Bij expliciete communicatie zeg je direct wat je bedoelt, ben je recht door zee terwijl je bij impliciete communicatie iets niet met zoveel woorden zegt waardoor de andere door de regels door moet kunnen lezen. Dit kan ervoor zorgen dat de andere het op een verkeerde manier interpreteert dan dat je bedoelde.
Wat kan voor miscommunicatie zorgen? In dit artikel deel ik 4 oorzaken die ervoor kunnen zorgen dat er miscommunicatie ontstaat en hoe we deze communicatieproblemen kunnen proberen voorkomen.
4 oorzaken van miscommunicatie
1. We luisteren niet om te begrijpen, maar om te reageren.
Een van de redenen waarom miscommunicatie zich voordoet, is omdat we niet echt naar elkaar luisteren. We horen de andere wel dingen zeggen, maar luisteren we echt? Wanneer iemand anders praat zijn we vaak al in ons hoofd bezig met er over na te denken. Als reactie delen we iets over onszelf of geven we onze mening over iets wat die andere persoon net deelde. Ondanks dat dit in sommige situaties net een interessant gesprek of een interessante discussie kan zijn, creëert het niet altijd de ideale situatie. In sommige gesprekken heeft de gesprekspartner nood aan een luisterend oor waardoor er irritatie kan opkomen als er niet echt geluisterd wordt of meteen advies komt. Daarnaast is het in elk gesprek belangrijk om echt te luisteren naar wat de andere te vertellen heeft omdat je zo de kans vermindert dat je iets mist of de persoon fout hebt verstaan. Dit klinkt heel logisch, maar is voor velen onder ons niet zo gemakkelijk. Luister jij echt, wanneer je met iemand anders praat?
2. Onze verwachtingen beïnvloeden onze communicatie.
Wanneer we praten met iemand anders, hebben we automatisch verwachtingen. We hebben iets nodig, we willen een luisterend oor, we willen aandacht, we willen de andere zijn mening weten of advies krijgen, we willen iets delen, filosoferen of iets vertellen voor plezier. Wat het ook is, er zit altijd een intentie achter wat we delen.
Natuurlijk gebeurt dit onbewust en denken we daar niet over na. Het moeilijke is dat de persoon met wie we delen niet altijd onze intentie kent en dus op een andere manier kan reageren dan wat jij nodig hebt. Of reageert of doet niet zoals jij het zou willen. Hier kan wrijving ontstaan in de communicatie.
3. We communiceren niet voldoende of duidelijk genoeg.
Soms vertellen we niet alles wat we willen zeggen, gebruiken we niet alle woorden of delen we niet alle details. Natuurlijk is dat niet altijd nodig. Soms is dat zelfs heel onhandig of is daar geen tijd voor. Maar het kan ook zijn dat de andere persoon meer informatie nodig heeft om je volledig te kunnen begrijpen.
Wat geregeld gebeurt, vooral koppels die langer samen zijn, is dat ze er al vanuit gaan dat de andere begrijpt wat ze nodig hebben of bedoelen. Heerlijk kan dit zijn, om zonder veel woorden elkaar te begrijpen. Het kan echter ook een valkuil zijn die zorgt voor miscommunicatie. Daarom is het steeds belangrijk om elkaar niet volledig als vanzelfsprekend te nemen, in eender welke relatie, want we kennen elkaar nooit helemaal. Dit brengt me naar het laatste punt.
4. We zijn verschillend en zien de wereld anders.
Elk mens op deze wereld ziet en ervaart de wereld anders. Dat maakt ons zo uniek en dat maakt het ook heel interessant. Tegelijkertijd kan dat net zorgen voor problemen. We vertrekken steeds vanuit ons eigen referentiekader, ons eigen perspectief, onze eigen ervaringen. Vaak vergeten we dat de andere persoon anders in elkaar zit, de wereld anders ervaart, andere ervaringen heeft meegemaakt en anders is opgegroeid (zelfs al komt zij/hij uit hetzelfde gezin). Wanneer we met elkaar communiceren vertrekken we vanuit onze eigen ‘mentale modellen’. Maar de manier hoe de andere persoon de wereld ziet en ervaart of de mentale modellen van waaruit die vertrekt kunnen heel verschillend zijn. Dit maakt dat zelfs twee personen die hetzelfde meemaken er achteraf heel verschillend over kunnen vertellen of het heel anders hebben ervaren.
In communicaties kan dit voor lastige situaties zorgen. Daardoor kunnen mensen elkaar soms totaal niet begrijpen, zelfs al doen ze hun best. Als je communiceert met iemand die rondloopt met andere wereldbeelden of mentale modellen zijn er bepaalde overtuigingen of veronderstellingen die anders zijn. Dit kan ervoor zorgen dat we de andere willen overtuigen van ons wereldbeeld. En dat is zelfs soms de start van een conflict. Het is soms moeilijk voor ons om deze diversiteit in gedachten en wereldbeelden te aanvaarden.
Wat kan je doen om miscommunicatie te voorkomen?
Hoe los je miscommunicatie op? Er zijn verschillende manieren om miscommunicatie te voorkomen. De tips hieronder gaan verder op de redenen van miscommunicatie die hierboven werden uitgelegd. Het zijn vier vragen die je jezelf kan stellen:
Luister ik?
Wanneer je in gesprek bent met iemand, vraag je af: ben ik echt aan het luisteren? Of ben ik met mezelf en mijn eigen gedachten bezig en eerder aan het reageren? Wanneer het moeilijk voor je is om tijdens het gesprek hierover te reflecteren, kan je ook achteraf even een momentje nemen: luisterde ik echt? Hoe vaker je reflecteert en hier werkelijk mee bezig bent, hoe beter je je luisterhouding kan aanpassen. Je kan ook observeren of je communicatie met mensen hierdoor verandert of mensen anders op je reageren.
Wat verwacht ik?
De vraag ‘wat verwacht ik?’ is vooral belangrijk om te stellen wanneer de boodschap niet aankomt bij de andere of wanneer er al een soort van spanning of conflict op komst is. Het is interessant om van jezelf te weten wat je intentie is achter een communicatie en wat je nodig hebt of verwacht. Het feit dat jij verwachtingen hebt, wil niet automatisch zeggen dat de andere persoon deze ook moet inlossen.
Even bij jezelf aftoetsen wat je verwachtingen eigenlijk zijn, kan veel helderheid brengen in een situatie. Eens je je verwachtingen beter kent, kan je het misschien ook op een andere manier communiceren naar die persoon toe. Je kan bijvoorbeeld duidelijker aangeven wat je intentie of verwachting is. Begrijpen en accepteren dat een andere deze verwachting misschien niet kan inlossen, geeft ruimte voor een soort van zachtheid.
Heb ik genoeg verteld?
Ga er niet vanuit dat de andere jou wel zal begrijpen door gewoon enkele woorden te delen. De andere leeft niet in jouw hoofd, dus kan niet alles zomaar weten. Het gevaar als er niet genoeg wordt gedeeld, is dat de andere veronderstellingen kan gaan maken.
Het is goed om jezelf te checken: heb ik dit duidelijk verteld? Heb ik genoeg informatie gegeven zodat de andere persoon het kan verstaan? Heb ik een vraag gesteld? Dit is vooral in communicaties wanneer je iets nodig hebt van de andere of werkelijk een reactie verwacht. Als je je deze vragen stelt, is er meer kans dat er geen communicatieproblemen ontstaan. Als je een boodschap duidelijk wil overbrengen is het goed om de dingen duidelijk en expliciet te benoemen en niet te sarcastisch, impliciet of figuurlijk.
Hoe zie ik de wereld?
Wanneer je het gevoel hebt dat iemand anders je niet begrijpt of wanneer je in een conflict zit, bedenk dan: hoe zie ik de wereld en hoe ziet de andere de wereld? Of: hoe zie ik de situatie en hoe ziet de andere de situatie?
Het is moeilijk voor ons om te begrijpen hoe iemand anders eenzelfde situatie zo anders kan zien, maar het is belangrijk om deze verschillen in wereldbeelden en mentale modellen te accepteren. Zeker in conflicten. Dit wil niet zeggen dat je het eens moet zijn. Dit wil ook niet zeggen dat je de relatie moet blijven voeden als het verschil te moeilijk voor je is. Maar het accepteren van de diversiteit en dat we allemaal anders zijn is wel cruciaal om weer harmonie en balans te brengen.
Wanneer was de laatste keer dat jij miscommunicatie of een communicatieprobleem had? Hoe ben je er toen mee omgegaan? Is er iets wat je nu anders zou doen?
Zoals altijd benieuwd naar jouw ervaringen en reacties ! Je mag me steeds mailen of hieronder via de comments reageren.
Veel liefs
Ama